HANOIN HAMUTUK HO PAPA FRANCISCO
INTRODUÇÃO
Pecados e valores cristãos ne’e buat rua nebé interessante liu atu ita hatene iha ita ema nia moris, liu-liu iha vida religiosa ida ka vida cristã católica ida. Tamba buat rua ne’e iha consequência nebé la hanesan, ida lori ita ba cria relação di’ak entre ita ho Maromak no ho criatura sira seluk no ida fali la’e. Nune’e, hanesan iha filosofia trata konaba parte tolu: Deus, Mundo no Homem. Iha artigo ne’e mos reflete konaba saida mak parte tolu ne’e, hatuur iha Papa Francisco ninia Encíclica tolu: Lumen Fidei/LF (2013), nebé trata konaba fé em (Deus); Laudato Si/LS (2015), nebé trata konaba cuidado a nossa casa comum (Mundo); Fratelli Tutti/FT (2020), nebé trata konaba fraternidade e amizade social (Homem). Além de Encíclica tolu ne’e, iha mos fontes seluk nebé iha relação ho assunto refere, hanesan Bíblia Sagrada/BS, Catecismo da Igreja Católica/CIC, no livros. Ba ha’u Encíclica tolu ne’e riku teb-tebes ho reflexões, críticas, argumentações filosóficas, teológicas, nebé halo ita hatene an hanesan ser ida nebé coloca vida hanesan ser autêntico ida, be expressa iha ser-com-Deus, ser-no-mundo e ser-com-os-outros.
Tan ne’e, objetivo husi artigo ne’e maka atu lori ema ba hatene saida mak pecados no valores cristãos em relação ho Deus-Mundo-Homem, iha nebé halo ema distingue entre buat aat no di’ak hodi hala’o ho lolós iha ita ema nia moris. Hakerek ho método da pesquiza bibliográfica be explora fontes sira husi livros, liu-liu husi amo Papa Francisco ninia Encíclica tolu nebé cita ona. Estruturação husi texto ne’e sei fahe ba parte rua: 1ª. Pecados Cristãos, hanesan: Fiar iha maromak falso sira, Uso irresponsável e descontrolo, Mundo fechado e cultura de muro; 2ª. Valores Cristãos, hanesan: Fiar ba Maromak Mesak Ida de’it Jesus Cristo, Cuidado a nossa casa comum, Fraternidade e amizade social. Tan ne’e, ita ba hare hamutuk.
1. PECADOS CRISTÃOS
Wainhira ita lê didi’ak amo Papa ninia Encíclica tolu ne’e ita hatene katak ita hotu nia sala ka pecado boot liu, hahu husi líder sira hotu, tanto nacional ou local, políticos e civis, matenek ka beik, kiik ou boot, ita hotu nia sala hatuur iha parte tolu:
a. Fiar iha maromak falso sira (ídolatria e politeismo)
Iha pecado ida ne’e, amo Papa dehan ita ema ohin loron nian “Em vez da fé em Deus, prefere-se adorar o ídolo” (LF, p. 16). Katak, tempo agora ita la tau confiança ka la fiar metin ona iha Jesus Cristo Maromak oan mane mesak, maibé ita prefere atu troca tiha Maromak nia fatin ho ídolo sira, hodi hamosu idolatria nebé lori ita ba mout iha politéismo (Cfr. LF, Loc. Cit.). Aliás, ita la fiar ona iha Maromak mesak ida de’it, maibé ita fiar iha maromak oioin nebé ita mak cria, hanesan fiar ai-lulik, fatuk-lulik, be lulik, hemu ran, etc. Ho sira ne’e hotu halo ita tama iha vício secularismo ida nebé halo ita iha tendência atu halakon tiha hahalok fiar nian iha espaço público, hanesan: la reza molok halo serviço, debate, encontro, escola, etc. Lori mos ita ba tama iha corrente vicioso sira nebé tende liu ba ideologia, hanesan: Positivismo, Comunismo, Consumismo, Ateismo, Antropocentrismo ho corrente seluk tan nebé iha tendência forte atu halakon tiha moral, ética, espiritual no fé cristã iha ita ema nia moris iha sociedade. Nune’e, amo Papa dehan “quando se pretende, em nome duma ideologia, expulsar Deus da sociedade, acaba-se adorando ídolos, e bem depressa o próprio homem se sente perdido, a sua dignidade é espezinhada, os seus direitos violados” (FT, p. 72), ou seja “Se tiramos a fé em Deus das nossas cidades, enfraquecer-se-á a confiança entre nós, apenas o medo nos manterá unidos, e a estabilidade ficará ameaçada” (LF, p. 73). Nune’e, ita ema moris la ho Maromak ne’e perigoso. Tuir amo Papa sira ne’e hotu mak pecado hasoru Maromak.
b. Uso irresponsável e descontrolo (perda da consciência e cuidado)
Pecado ida ne’e hatudu iha ita ema nia “uso irresponsável e do abuso dos bens que Deus nela colocou” (LS, p. 3), iha nebé halo ita la cuidado ou halo ita la iha ona responsabilidade ba criatura sira be Maromak tau ona iha mundo. Tuir amo Papa, pecado ida ne’e grave, basá halo ita la considera ona natureza ho mundo ka ambiente hanesan ita nia irmã ka inan nebé partilha ksolok, susar ho ita, ka acolhe ita, maibé ita destrui, estraga no halo aat hotu tiha. Nune’e, Papa afirma “A destruição do ambiente humano é um facto muito grave” (Idem, p. 5). Ho pecado hirak ne’e halo natureza reage hasoru ita, hanesan: inundação, terramoto, desastre natural, mudança climática, etc. (Cfr. LS, Loc. Cit.). Desastre sira ne’e hotu acontece tamba ita hakanek natureza, ita destrui ambiente, ita sunu rai arbiru, ita hamate animal sira arbiru, etc. Nune’e, Papa dehan, ita halo “o ambiente natural está cheio de chagas causadas pelo nosso comportamento irresponsável; o próprio ambiente social tem as suas chagas” (Idem, p. 7). Pecado ida ne’e halo ita nia consciência mate no halo ita nia sentimento la funciona hodi lori ita ba moris iha “um mundo surdo” (FT, p. 13), iha nebé halo ita diuk no delek atu rona no hare “tanto o clamor da terra como o clamor dos pobres” (LS, p. 39).
1,237 total views, 6 views today






